Mensenhandel
Mensenhandel is het werven, vervoeren of verhandelen van mensen tegen hun wil met het doel hen uit te buiten. Mensenhandel is niets minder dan een hedendaagse vorm van slavernij en komt voor in tal van economische sectoren zoals de prostitutie, de bouwsector, de horeca, landbouw... Mensenhandelaars kunnen deel uitmaken van internationale criminele netwerken of even goed alleen werken. Het is niet gemakkelijk om een situatie of slachtoffer van mensenhandel te herkennen, evenmin is het gemakkelijk hulp te bieden aan de slachtoffers.
Algemeen
Mensenhandel is een criminele activiteit waarbij personen grof geld verdienen op de kap van slachtoffers. Mensenhandel komt voor in de wereld van de prostitutie maar ook in tal van andere economische sectoren: de horeca, bouw, landbouw, ... Slachtoffers van mensenhandel worden vaak van het ene naar het andere land vervoerd. Het gaat niet uitsluitend om personen uit andere landen. Ook Belgen kunnen het slachtoffer worden van mensenhandel in België.
In de praktijk is de situatie vaak erg complex. Slachtoffers zien vaak geen andere uitweg, vinden nergens anders werk of hebben geen verblijfspapieren. Soms durven ze niet naar de politie stappen uit schrik voor represailles vanuit het criminele netwerk.
Gedwongen prostitutie
Gedwongen prostitutie is de meest gekende vorm van mensenhandel. Sommige sekswerkers worden verplicht torenhoge schulden af te betalen, mogen hun werkuren niet zelf bepalen en wonen in miserabele omstandigheden. De slachtoffers worden gemanipuleerd, gechanteerd, bedreigd of in extreme gevallen fysiek mishandeld.
Ondanks dit alles is de grens tussen wie vrijwillig werkt en wie gedwongen wordt in de praktijk vaak toch moeilijk te trekken. Slachtoffers zien vaak geen andere optie. Daders gaan subtiel te werk. Prostitutie is voor een aantal mensen de enige manier om zich te verzekeren van een inkomen. Sommigen zien geen andere uitweg dan een beroep te doen op personen waarvan ze goed weten dat die gelinkt zijn met criminele activiteiten, maar ze zien geen alternatieve manier om een beter leven te hebben.
Sekswerkers die gedwongen werken, werken meestal voor een pooier. Soms maakt die pooier deel uit van een crimineel netwerk en heeft hij meerdere vrouwen voor hem werken. Deze netwerken laten zich heel vaak ook in met andere criminele activiteiten zoals drugs- of wapenhandel. Pooiers in netwerken zijn zeker niet altijd mannen, ook vrouwen werken als pooier.
Soms maakt de pooier geen deel uit van een netwerk. De pooier kan alleen werken of samen met familie. Deze pooier heeft maar één of twee vrouwen onder zijn hoede en vaak is er een emotionele band. Zo'n emotionele band is een belangrijk element in de "loverboymethode": tussen de pooier en sekswerker is er sprake van een romantische relatie. De pooier beweert dat hij geen werk vindt en houdt haar voor dat ze hun dromen (trouwen, een huis kopen) niet kunnen waarmaken indien zij stopt met werken. Eens de sekswerker zich begint te verzetten of weigert het werk nog langer te doen, ruilt hij haar in voor een ander.
Hoe signalen van mensenhandel herkennen?
Zelden vragen slachtoffers van mensenhandel hulp uit eigen beweging. Slachtoffers zijn bang dat hun familie iets aangedaan zal worden. In andere gevallen zien slachtoffers zichzelf niet als slachtoffer omdat ze werk hebben en een deel van de opbrengst mogen houden. Ze zijn vaak op verschillende manieren afhankelijk van hun uitbuiter, sommige slachtoffers zijn verliefd op hun uitbuiter. Ze hebben vaak gebroken met vrienden of familie. Ze zien geen uitweg en denken dat niemand hen kan helpen.
De alertheid van de omgeving of van hulpverleners kan dus het verschil maken. Als je meerdere van volgende signalen bij een sekswerker herkent, kan er sprake zijn van mensenhandel: signalen van mensenhandel.
Wat te doen bij een vermoeden van mensenhandel?
Bij een vermoeden van mensenhandel ga je best niet zelf op onderzoek uit. Het kan argwaan wekken als je zelf stappen onderneemt. Misschien wil het slachtoffer niet gered worden, misschien wordt de pooier ongerust. Het resultaat kan zijn dat het slachtoffer verdwijnt. Wees dus voorzichtig.
Je neemt best contact op met één van de bevoegde centra voor slachtoffers van mensenhandel. Zij geven advies op maat: Payoke en Pag-asa.
Een slachtoffer dat contact opneemt met één van deze centra kan terecht in een safehouse. De persoon heeft daar recht op 45 dagen veiligheid, rust en bedenktijd. Tijdens deze periode kan het slachtoffer nadenken over het al dan niet indienen van een klacht.
Meer informatie over mensenhandel
In België bestaan drie erkende centra voor de opvang van slachtoffers van mensenhandel. Dit zijn Payoke in Vlaanderen, Pag-Asa in Brussel en Surya in Wallonië. Zij zorgen voor opvang en begeleiding op maat, op korte en lange termijn, met het oog op herstel en integratie in de samenleving. Deze centra geven ook informatie, advies en vormingen rond mensenhandel. Voor meer informatie kan je terecht op hun websites:
Er bestaan geen exacte cijfers die vertellen hoeveel of welk percentage sekswerkers slachtoffer zijn van mensenhandel. Cijfers over het aantal veroordelingen voor mensenhandel kun je wel terugvinden op de site van het federaal migratiecentum Myria.